Wat is een vereffenaar en wat doet hij of zij?

Vereffenaar nalatenschap
Een vereffenaar maakt een overzicht van bezittingen en schulden (net als een executeur), maar verzorgt ook de verdeling van de nalatenschap, waarbij hij/zij erop let dat de schulden niet ten laste komen van de erfgenamen. Er wordt uitsluitend over vereffening gesproken als de erfenis beneficiair is aanvaard.

Richtlijnen vereffening nalatenschappen
Bent u vereffenaar, dan zijn er wettelijke voorschriften waaraan u zich moet houden. Deze staan beschreven in het Burgerlijk Wetboek (artikel 4.6.3).  De regels die hierin voor vereffening beschreven staan, zijn bedoeld om de belangen van schuldeisers van een nalatenschap te beschermen; zij hebben immers een vordering bij de overledene die betaald moet worden. Als u als vereffenaar deze voorschriften niet naleeft, riskeert u persoonlijke aansprakelijkheid voor de schade die deze schuldeisers mogelijk lijden.

Er zijn enkele uitzonderingssituaties waarin u niet verplicht bent de vereffening volgens de wet uit te voeren: te weten:

• Als er een executeur is die kan aantonen dat het saldo van de nalatenschap ruim voldoende is om de schulden te voldoen;
• Als er een wettelijk vertegenwoordiger van een erfgenaam aanwezig is en het saldo van de nalatenschap ruim voldoende is om de schulden van de nalatenschap te voldoen;
• Als de wettelijke verdeling van toepassing is en de langstlevende partner de nalatenschap niet beneficiair heeft aanvaard.

Een overzicht van alle richtlijnen vindt u hier.

Lichte of zware vereffening
Er kan sprake zijn van een lichte of een zware vereffening. Als de rechtbank een vereffenaar benoemt, gaat het om een zware vereffening.  De rechtbank doet dit bijvoorbeeld wanneer een nalatenschap onbeheerd is of in de situatie waarin de erfgenamen samen niet in staat zijn tot beheer en afwikkeling van een nalatenschap. Bij een zware vereffening worden er door de wet veel striktere eisen gesteld aan de vereffening. De rechtbank kan in sommige situaties overigens ook nog bepalen dat de benoemde vereffenaar de lichte vereffening moet toepassen of de erfgenamen juist de zware vereffening.

Bij een lichte vereffening bestaan de belangrijkste taken van een vereffenaar uit de volgende zaken:

• Het beheren van de nalatenschap
  Gedurende de vereffening is de vereffenaar de enige partij die zogenaamde beheers handelingen mag verrichten. De vereffenaar is daarmee bevoegd tot handelingen van gewoon onderhoud en tot behoud van de goederen. Voor zover het nodig is om schuldeisers te betalen, is de vereffenaar ook bevoegd om bezittingen van de nalatenschap te verkopen.
• Het opstellen van een boedelbeschrijving
  De vereffenaar is verplicht om zo snel mogelijk een boedelbeschrijving op te maken. Dit is een overzicht van alle bezittingen en schulden. De boedelbeschrijving wordt daarna ter inzage gelegd bij de griffie van de rechtbank of bij de boedelnotaris. Van deze ter inzagelegging kan onder omstandigheden vrijstelling gevraagd worden.
• Melding negatieve nalatenschap
  Indien de schulden van de nalatenschap de bezittingen overtreffen, dan dient dit zo spoedig mogelijk aan de kantonrechter gemeld te worden. De kantonrechter kan in een dergelijke situatie aanwijzingen geven. Zo kan de kantonrechter ook bepalen dat overgegaan dient te worden op zware vereffening.
• Oproepen schuldeisers
  De vereffenaar dient de schuldeisers per brief op te roepen om binnen een redelijke termijn hun vordering op de nalatenschap in te dienen.
• Schulden voldoen
  De vereffenaar moet een zogenaamd uitdelingsoverzicht opstellen en verstrekken aan de schuldeisers. Dit is een lijst van alle baten en schulden. Vervolgens dient de vereffenaar de schulden (voor zover het saldo dit toelaat) te betalen aan de schuldeisers. De schuldeisers worden daarbij naar rato voldaan; de rangregeling staat beschreven in de wet. Het is bijvoorbeeld zo, dat de kosten van de vereffening en de kosten van de lijkbezorging voorgaan op de andere schulden.

Zodra de schuldeisers zijn betaald uit de goederen van de nalatenschap, kan de vereffeningsprocedure worden beëindigd. De vereffenaar stelt een eventueel positief overschot ter beschikking aan de erfgenamen zodat zij tot verdeling kunnen overgaan.

In de door de rechtspraak uitgegeven Richtlijnen vereffening nalatenschappen vindt u nadere informatie over vereffening van nalatenschappen.